Laatst zat ik tegenover een coachee die worstelde met iets wat ik zó vaak zie in mijn praktijk: de diepe behoefte aan controle. Niet zomaar een voorkeur voor orde of structuur, maar een allesoverheersende drang om het leven voorspelbaar en veilig te houden.
Ze vertelde me dat ze het moeilijk vond om te ontspannen, om “de boel de boel te laten”. Dat ze zich onrustig voelde als dingen niet gingen zoals gepland. Dat ze pas echt adem kon halen als alles geregeld was. En tegelijk voelde ze zich moe. Vast. Gesloten. Ze vroeg zich af: Waarom heb ik dit nodig? En hoe kom ik hieruit?
Van overleven naar leven
Wat we samen ontdekten, is iets wat ik bij veel mensen zie: deze drang naar controle komt vaak niet voort uit een ‘karaktertrek’, maar uit een vroeg aangeleerd overlevingsmechanisme. In haar geval groeide ze op in een gezin waarin emotionele veiligheid geen vanzelfsprekendheid was. Ze leerde jong dat ze op haar hoede moest zijn. Dat voorspelbaarheid geen gegeven was. Dat je beter zelf de touwtjes in handen kon nemen – want dan was de klap minder hard als het misging.
En dus werd controle haar manier om spanning te reguleren. Haar manier om veiligheid te creëren.
Controle voelt veilig – maar sluit ook af
Die strategie heeft haar ver gebracht. Ze is zelfstandig, verantwoordelijk, en niemand zal ooit denken dat ze niet ‘in control’ is. Maar ze voelt ook dat er iets ontbreekt. Spontaniteit. Verbinding. Ontvankelijkheid. Ze leeft veilig, maar niet voluit. Alsof ze alles onder een stolp heeft gezet – inclusief haar gevoelens.
En dus gingen we samen op zoek naar manieren om weer ruimte te maken. Niet door haar veiligheid weg te nemen, maar door hem te verruimen.
Rituelen als veilige container voor grote emoties
Wat vaak helpt in dit proces, is het werken met rituelen. Rituelen geven vorm aan wat anders te groot of te abstract is. Denk aan een bruiloft: een overgang van ‘ik’ naar ‘wij’, begeleid door symboliek, woorden, kleding, muziek. Of een begrafenis: een collectief moment om rouw en afscheid een plek te geven. We creëren rituelen omdat het leven soms te veel is om zomaar te voelen. Met rituelen kanaliseren we onze emoties.
En dat geldt niet alleen voor de grote momenten. Ook voor kleinere emoties gebruiken we rituelen: een wandeling om te kalmeren. Een kaars aansteken bij verdriet. Muziek om onszelf te troosten. Een boek lezen om af te schakelen.
Met deze coachee onderzochten we: Wat zijn jouw rituelen? Wat helpt jou om je emoties toe te laten, zonder overspoeld te raken?
De kunst van vasthouden én loslaten
Wat ik haar probeer mee te geven – en mezelf ook, telkens opnieuw – is dat veiligheid niet hetzelfde is als controle. Dat het leven vraagt om beweging, om ruimte, om voelen. Maar dat je niet meteen alles los hoeft te laten. Het gaat niet om óf vasthouden óf loslaten, maar om de balans daartussen.
Soms hebben we structuur nodig. Ritme. Herhaling. En soms hebben we de moed nodig om die structuur een beetje op te rekken, om iets toe te laten wat we nog niet kennen. Dat mag spannend zijn. Het mág onveilig voelen. Groei begint vaak precies daar.
Als jij dit herkent
Misschien herken jij jezelf in mijn coachee. Misschien ben jij iemand die altijd ‘de sterke’ is. Degene die alles regelt. Die precies weet hoe het moet. Maar vanbinnen voel je de vermoeidheid. De eenzaamheid soms. Het verlangen naar zachtheid, naar ruimte om te zijn, in plaats van te doen.
Weet dan: je bent niet stuk. Je bent gevormd door wat je hebt meegemaakt. En er is altijd een weg naar meer vrijheid – op jóuw tempo, met jouw rituelen, met zorg en met compassie.
mei 2025
Over Inspira
Annemarie Baltus is executive coach en leiderschapsontwikkelaar. Zij werkt voor leiders die vanuit hun hart willen leiden en bereid zijn het innerlijk werk te doen wat daarvoor nodig is.
Annemarie heeft een boek geschreven dat gaat over ‘Liefdevol Leiderschap’. Het is een inspiratieboek waarin haar mooiste blogs zijn gebundeld. Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel over persoonlijk leiderschap, het tweede deel bevat lessen voor leiders, en het derde deel gaat over haar persoonlijke levenslessen.
Inspira heeft daarnaast een prachtige E-learning over Persoonlijk Leiderschap.
Wil je meer inspiratie? Kijk dan eens op onze website of abonneer je op onze inspiratiemail. Dan ontvang je een keer per maand mijn nieuwste artikelen per e-mail.
